Γιατί φοβόμαστε τα ζόμπι;

Τα ζόμπι υπάρχουν στον κινηματογράφο όσο υπάρχει κινηματογράφος. Οι ζομποταινίες, εδώ και 9 δεκαετίες, χρησιμοποιούν τα ζόμπι με πολλούς και ευφάνταστους τρόπους για να προκαλέσουν μαζική διάρροια. Και πιάνει. Γιατί, όπως έχουν δείξει επίπονες έρευνες, οι άνθρωποι φοβούνται τα ζόμπι, τους ζωντανούς νεκρούς, όσο υπάρχουν άνθρωποι.

Μία από τις πρώτες γραπτές αναφορές για ζόμπι είναι στο «έπος του Γκιλγκαμές», όπου κάποιοι θεοί ανοίγουν τις πόρτες του κάτω κόσμου και ελευθερώνουν τους ζωντανούς νεκρούς. Σε όλες σχεδόν τις μυθολογίες/θρησκείες υπάρχουν θεοί ειδικά εντεταλμένοι με τη φροντίδα των νεκρών, που έχουν απόλυτη εξουσία πάνω στη ζωή και στο θάνατο… Και μαντέψτε ποια σεξουαλική διαστροφή θεωρούσαν καταδικαστέα οι αρχαίοι ημών πρόγονοι… την νεκροφιλία. Just to be clear, η ίδια κοινωνία που έφτιαξε εξαιρετικά έργα τέχνης εμπνευσμένα από την παιδεραστία, την κτηνοβασία, την αιμομιξία κλπ, αηδίαζε με την πρακτική της νεκροφιλίας. Αντίθετα, λίγο πιο ανατολικά, κάποιοι άλλοι σοφοί πρόγονοι αναβαθμίσανε τους ζωντανούς νεκρούς από φόβο και τρόμο της ανθρωπότητας σε αντικείμενο λατρείας για εκατομμύρια πιστούς.

Τα ζόμπι όμως που έχουμε γνωρίσει εμείς μέσω των ταινιών είναι απόγονοι των θρησκευτικών πρακτικών των βουντού από την Αφρική και την Καραιβική. Επειδή όμως αυτό δεν είναι μάθημα ιστορίας και λαογραφίας, να κάτσετε να ψάξετε μόνοι σας περισσότερες πληροφορίες. Θα σας πω μόνο (για να κοιμάστε λίγο πιο ανήσυχοι τα βράδια) ότι μάγοι ανέσταιναν νεκρούς για να καλύψουν τις ανάγκες τους σε δωρεάν εργατικό δυναμικό (true story!) και ότι τουλάχιστον ένα βιβλίο και η αντίστοιχη ταινία (The Serpent and the Rainbow, Wes Craven, 1988) είναι βασισμένα σε πολύ πραγματικά γεγονότα. Σε κάποιες χώρες μάλιστα είναι ακόμα παράνομη η πρακτική της μετατροπής ανθρώπου σε ζόμπι (zombification), μάλλον για την πρόληψη της εισφοροδιαφυγής και της φοροδιαφυγής.

Εφόσον λοιπόν οι θρησκείες απέδειξαν ότι η εκμετάλλευση του ανθρώπινου φόβου για τους νεκρούς είναι πολύ επικερδές επάγγελμα, ο κινηματογράφος δεν άργησε να επενδύσει και σε αυτόν τον τομέα. Και απεδείχθη ιδιαίτερα ανταποδοτικό, καθώς τα ζόμπι είναι από τα μακροβιότερα (no pun intended), εύπλαστα και αποτελεσματικά εργαλεία τρόμου. Θα προσπεράσουμε προς το παρόν την ιστορία των ζόμπι στον κινηματογράφο για να περάσουμε κατευθείαν στο ερώτημα που πραγματικά μας απασχολεί.

Γιατί φοβόμαστε τα ζόμπι; Τι είναι αυτό που μας αναστατώνει τόσο βαθιά όταν βλέπουμε ένα ζωντανό νεκρό; Η επιστημονική κοινότητα παγκοσμίως και οι ψυχολόγοι έχουν ερευνήσει το θέμα εκτεταμένα και έχουν καταλήξει σε κάποιες θεωρίες που θα σας παρουσιάσουμε, μαζί φυσικά, με τη δική μας (και σωστή) άποψη.

Καταρχάς, υπάρχει το uncanny valley phenomenon, σύμφωνα με το οποίο ο ανθρώπινος εγκέφαλος αντιμετωπίζει με δυσφορία και εχθρικότητα τις μορφές που μοιάζουν με άνθρωπο σε όλα εκτός από κάποιες μικρές διαφοροποιήσεις. Αυτό ισχύει όχι μόνο για τους νεκρούς αλλά και ανθρωπόμορφα ρομπότ, 3D animation, κούκλες, παιδιά κλπ αλλά και ανθρώπους με δυσμορφίες (γεννητικές ή/και επίκτητες). Το άδειο βλέμμα των ζόμπι, οι άκαμπτες κινήσεις τους, τα όργανα που λείπουν, τα εκτεθειμένα δόντια τους με υπολείμματα από το προηγούμενο γεύμα τους, κάτι που δεν «κολλάει» με το σύνολο, κάνει τον εσωτερικό μας κόσμο να συσπάται και καταργεί σε υποσυνείδητο επίπεδο όλη την εξέλιξη του ανθρώπινου είδους σε έλλογο και πολιτισμένο όν.

Μια άλλη θεωρία ισχυρίζεται ότι ο φόβος προς τα ζόμπι συμβολίζει το φόβο προς τους ανθρώπους, τους πολλούς ανθρώπους. Το άγχος για την δραματική και συνεχή αύξηση του πληθυσμού της γης που συνοδεύεται φυσικά από αγοραφοβία και επειδή οι άνθρωποι μεταφέρουν πολλές αρρώστιες, την μικροβιοφοβία, την υποχονδρία και γενικά το φόβο μιας επιδημίας που θα μας σκοτώσει όλους. Γενικώς φοβόμαστε μήπως κολλήσουμε κι εμείς αυτή την θανατηφόρα αρρώστια και γι αυτό αισθανόμαστε και μια επιπλέον κάθαρση (pun intended) όταν σε ταινίες και video games, τα ζόμπι σκοτώνονται θεαματικά. Γιατί κάποιο πρωτόγονο ένστικτο μας λέει ότι αυτός είναι ο καλύτερος τρόπος πρόληψης ασθενειών, η απόλυτη φυσική εξόντωση του ΦΟΡΕΑ του ιού. Αλλά θα ήταν πολύ ανάλγητο και κακόγουστο να γυρνάμε ταινίες όπου φορείς του aids ή της γρίπης εκτελούνται άμα τη εμφανίσει.  

Υπάρχουν και θεωρίες που ισχυρίζονται ότι τα ζόμπι μας τρομάζουν γιατί μας φοβίζει ο δικός μας θάνατος. Όχι μόνο δε θέλουμε να πεθάνουμε, αλλά μας τρομοκρατεί και η έλλειψη ελέγχου στο τι θα μας συμβεί μετά θάνατο, ψυχή τε και σώματι. Το ότι κανείς δε μπορεί να ξεφύγει από τα ζόμπι, λένε διάφοροι, συμβολίζει την ανικανότητά μας να γλυτώσουμε από το θάνατο. Παρόλο που η ερευνητική ομάδα του Zombie Files εκτιμά κάθε τι που προκαλεί τόσο δυνατά αισθήματα απόγνωσης και απελπισίας, θα κατατάξουμε αυτή τη θεωρία και τους θιασώτες της, με αντικειμενικά κριτήρια πάντα, στις ηλίθιες και ανυπόστατες. Και αυτό επειδή και οι δικές μας μακρόχρονες έρευνες έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι θεωρίες που δεν έχουν στον πυρήνα τους τον μισανθρωπισμό όπως οι δύο πρώτες, είναι ηλίθιες και ανυπόστατες. Οι άνθρωποι φοβούνται τα ζόμπι επειδή μισούν τους ανθρώπους (και θέλουν να τους σκοτώσουν). Τόσο απλά.

Μπορεί βέβαια να φταίει το γεγονός ότι συνεχώς γίνονται έρευνες και πειράματα για την ανάσταση των νεκρών. Και μόλις οι λαμπροί αυτοί επιστήμονες βρουν τρόπο να ξαναφέρουν ένα ζόμπι στη ζωή είναι απλά θέμα χρόνου να γίνουμε όλοι ζόμπι.

Για του λόγου το αληθές και για να μην κοιμηθείτε ποτέ ξανά:

http://www.cracked.com/article_15643_5-scientific-reasons-zombie-apocalypse-could-actually-happen.html

Από την άλλη, μπορεί να κάνουμε λάθος και οι αιτίες της ζομποφοβίας να είναι τελείως διαφορετικές. Γι αυτό θέλουμε τη δική ΣΟΥ γνώμη, να μας πεις γιατί ΕΣΥ φοβάσαι τα ζόμπι, προκειμένου η έρευνα μας να είναι πιο ολοκληρωμένη. Ok, we’re fucking with you, δεν κάνουμε ποτέ λάθος αλλά παρόλα αυτά πες τη γνώμη σου, πώς αλλιώς θα μάθεις άλλωστε;